Σκηνή 3η

	Σκηνή 3η Πρόσωπα της σκηνής Μαρία                          Γιώργος                                            Πάνος Σοφία                                                                       Θανασός Βασιλική                                                                  Σταματούλα Αλεξάνδρα                   Πέτρος (χωροφύλακας)      Αφεντούλα Σουλτάνα                      Γιάννης                              Στέργιος                                      Δάσκαλος  Δόξα Σκουτέρη
Σκηνικά	Το Δημαρχείο όπως φαίνεται στις φωτογραφίες της 14ης Μαίου 1920. Μπροστά στο Δημαρχείο επίσημοι και λαός (με σημαίες στα χέρια) περιμένουν την είσοδο του ελληνικού στρατού και την τελετή παράδοσης. Επιγραφή: 14 ΜΑΙΟΥ 1920 (Γιάννης και Γιώργος συζητώντας κάνουν ένα πέρασμα από τη σκηνή).
ΓΙΑΝΝΗΣ	Γιώργο, εδώ θα υποδεχτούμε το στρατό, στην πλατεία μπροστά στο Δημαρχείο, ή θες να πάμε πέρα στην Αρμοστεία.
ΓΙΩΡΓΟΣ	Και δεν πάμε, Γιάννη;  Σήμερα μέχρι και στην άκρη του κόσμου θα πήγαινα.
ΓΙΑΝΝΗΣ	Πάμε γρήγορα, λοιπόν.
	(Αποχωρούν) (Εισέρχεται πρώτη η Μαρία και ακολουθούν οι άλλες γυναίκες).
ΜΑΡΙΑ	Ελάτε, ελάτε.  Να εδώ να σταθούμε.  Απέναντι από το Δημαρχείο.  Είναι καλά εδώ;
ΣΟΦΙΑ	Μαζευτείτε όλες κοντά κοντά μη χαθούμε στον κόσμο.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ	Ποπό κόσμος! Πρώτη φορά βλέπω τόσο πολύ κόσμο μαζεμένο σ’ ένα μέρος.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ	Και τι κόσμος! Χαρούμενος, γελαστός, μα πάνω απ’ όλα ελεύθερος. Δέστε, δέστε.  Κανενός η χαρά δεν περιγράφεται.  Μέχρι και οι πιο ηλικιωμένοι ήρθαν.
ΣΟΥΛΤΑΝΑ	Δεν το καταλαβαίνετε γιατί ήρθαν;  Όσο πιο πολλά χρόνια ζεις στις σκλαβιά τόσο πιο πολύ λαχταράς τη λευτεριά.  Γι’ αυτό ήρθαν. Μακάρι, Θεέ μου, αυτός ο σπόρος της λευτεριάς που πέφτει σήμερα εδώ να φυτρώσει, ν’ ανθίσει, να καρπίσει και να μείνει τούτη η γη για πάντα ελεύθερη.
ΜΑΡΙΑ	Θα μείνει, Σουλτάνα, θα μείνει.  Όχι μόνο θα φυτρώςει και θα καρπίσει, μα θα ριζώσει τόσο βαθιά που θα τη χαρούμε και μεις και τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας.  Θα μείνει για πάντα ελεύθερη.  Κρίμα θα ΄ναι να χαθεί κι αυτή η ευκαιρία.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ	Και οι σημαίες που κρατάμε στα χέρια μας (την ανεμίζει) και αυτές για πάντα θα κυματίζουν εδώ περήφανα.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ	Α! να και ο δάσκαλος. (Πλησιάζει ο δάσκαλος).  Δάσκαλε, έλα ΄δώ κοντά μας.  Αν και όπου να σταθείς σήμερα, όλοι φίλοι και γνωστοί φαίνονται.
ΔΑΣΚΑΛΟΣ	Καλημέρα σας, καλημέρα
ΟΛΟΙ	Καλημέρα.
ΣΟΦΙΑ	Να εδώ στάσου, δάσκαλε.  Από ΄δώ βλέπουμε ακριβώς απέναντι το Δημαρχείο.
ΔΑΣΚΑΛΟΣ	Καλώς τη δεχτήκαμε τη Λευτεριά.
ΣΟΥΛΤΑΝΑ	Καλώς τη δεχτήκαμε.  Δίκιο είχες όταν μας έλεγες, δάσκαλε πριν λίγες μέρες, ότι σύντομα θα μπει ο ελληνικός στρατός στην πόλη μας ως ελευθερωτής.
ΔΑΣΚΑΛΟΣ	(Κοιτάζει τριγύρω) Οι άντρες σας, τα παιδιά σας πού είναι;  Δεν τους βλέπω.  Δεν ήρθαν να πανηγυρίσουν;
ΜΑΡΙΑ	Πώς δεν ήρθαν, δάσκαλε, Από νωρίς το πρωί έφυγαν.  Πήγαν να υποδεχτούν το στρατό έξω από την πόλη.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ	Μόνο ο δικός μου ο άντρας, ο Πέτρος, πρέπει να είναι εδώ.  Η δουλειά του σήμερα είναι να επιβλέπει για την τάξη.
ΔΑΣΚΑΛΟΣ	Α! νάτος κιόλας φάνηκε. (Πλησιάζει ο Πέτρος). Πέτρο, πώς είναι τα πράγματα; Τι γίνεται τώρα;
ΟΛΟΙ	Καλημέρα.
ΠΕΤΡΟΣ	Καλή και στέρεη Λευτεριά.  Όλα μια χαρά είναι δάσκαλε.  Είδα απέναντι στο Δημαρχείο όλες τις τοπικές αρχές.  Περιμένουν τώρα τον επικεφαλής Έλληνα αξιωματικό για να παραλάβει επίσημα την πόλη μας από τον Γάλλο στρατηγό Σαρπύ.
ΔΑΣΚΑΛΟΣ	Θα γίνει κι αυτό. Και θα ΄μαστε μετά για πάντα ελεύθεροι βεβαίως. Α! να και τα παιδιά. Παιδιά, εδώ είμαστε. Ελάτε. Λαχανιασμένα φαίνεστε. (Καταφθάνουν τα παιδιά κρατώντας σημαίες και λαχανιασμένα).
ΣΟΥΛΤΑΝΑ	Τι έγινε παιδιά;  Γιατί είστε λαχανιασμένα; Από πού έρχεστε;
ΣΤΑΜΑΤΟΥΛΑ	Πού να σας τα λέμε.  Πήγαμε ως το μύλο και το σπίτι του Στάλιου.
ΠΕΤΡΟΣ	Πήγατε τόσο μακριά;
ΣΤΕΡΓΙΟΣ	Εμείς τα αγόρια να δείτε πού φθάσαμε!
ΜΑΡΙΑ	Για πέστε μας, μέχρι πού φθάσατε;
ΣΤΕΡΓΙΟΣ	Αφήσαμε τα κορίτσια εκεί κοντά στο σπίτι του Στάλιου, όπου ήταν συγκεντρωμένος πάρα πολύς κόσμος και προχωρήσαμε παραπέρα.
ΠΑΝΟΣ	Περάσαμε τις γραμμές του τρένου και φθάσαμε μέχρι τη γέφυρα Κουλακλόγλου.*
ΣΟΦΙΑ	Θεέ μου, τόσο μακριά πήγατε;
ΘΑΝΑΣΟΣ	Δεν ήμαστε μόνοι.  Ήταν και πολλοί άλλοι.
ΔΑΣΚΑΛΟΣ	Δηλαδή, παιδιά μου, εσείς είδατε τον ελευθερωτή ελληνικό στρατό!
ΠΑΝΟΣ	Ναι, ναι τον είδαμε.  Τώρα περνάει το Βαρούσι και σε λίγο θα φθάσει κι εδώ στην πλατεία.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ	Και πώς ήταν βρε παιδιά; Τί είδατε;
ΘΑΝΑΣΟΣ	Να είδαμε..., τι είδαμε παιδιά;
ΣΤΕΡΓ-ΠΑΝΟΣ	Να σας πούμε εμείς τι είδαμε.
ΣΤΕΡΓΙΟΣ	Μπροστά, μπροστά πήγαιναν οι σαλπιγκτές, σαλπίζοντας στρατιωτικά εμβατήρια.  Ακολουθούσαν περήφανοι οι αξιωματικοί καβάλα στ’ άλογά τους με τα σπαθιά κρεμασμένα στη μέση και από πίσω οι στρατιώτες βαδίζοντας χαμογελαστοί με τα όπλα στους ώμους.
ΠΑΝΟΣ	Εμείς τους χαιρετούσαμε κουνώντας τις σημαίες, αγκαλιαζόμασταν, χειροκροτούσαμε και τους ακολουθούσαμε.  Όσο ερχόμαστε προς τις γραμμές του τρένου ο κόσμος πλήθαινε.  Πριν από το σπίτι του Στάλιου, όπου είναι η Αρμοστεία, ήταν συγκεντρωμένος πάρα πολύς κόσμος.  Εκεί πια δεν μπορούσαμε να δούμε τι γινόταν μπροστά.

*Γέφυρα Κουλακλόγλου: Η σημερινή γέφυρα στη διασταύρωση των Υφαντών.

ΑΦΕΝΤΟΥΛΑ	Εκεί μπροστά, λοιπόν, ήμαστε εμείς τα κορίτσια.  Μόλις έφθασε ο ανώτερος αξιωματικός με τους βοηθούς αξιωματικούς, η Δόξα η Σκουτέρη και άλλα κορίτσια τους πρόσφεραν λουλούδια, απήγγειλαν ένα ποίημα* και καλωσόρισαν τον ελληνικό στρατό  που μπήκε στην Γκουμουλτζίνα.
	(Ενώ μιλάει η Αφεντούλα εισέρχεται στη σκηνή αργά αργά η Δόξα η Σκουτέρη, ντυμένη με θρακιώτικη ενδυμασία, κρατώντας ανθοδέσμη και απαγγέλλει το παρακάτω ποίημα).
ΔΟΞΑ ΣΚΟΥΤΕΡΗ	Γύρω στους τοίχους κρέμονται Χρυσόφωτες κολώνες κι αρματωσιές ατίμητες κι αρματωλών εικόνες. Κι εκεί στου τείχου τη γωνιά Αταίριαστα κι ανάρια οι δυο σημαίες ακουμβούν στα ολόρθωτα κοντάρια. Η πρώτη λείψανο ιερό του δοξασμένου αγώνα την εξεθώριασε ο καιρός την έλιωσε ο χρόνος. κι ενώ απ’ τα μαύρα γηρατειά κουράζεται και γέρνει στην τιμημένη ράχη της βαρειά τη δόξα φέρνει. Και λέει η σημαία η γέρικη στη λυγερή σημαία. Άκου σημαία πούγινες για γλέντια και παράδες τι καμαρώνεις άδικα και το πανί σου σέρνεις ποιος σ’ έβαλε στο πλάι μου την δόξα μου να παίρνεις; Εγώ στη μάχη θέριευα κι αίματα εχθρών μας ήπια μεσ’ τους καπνούς ανάμεσα είδα το αίμα αφρίζοντας να βάφει τα χορτάρια κι ενώ οι εχθροί μας ούρλιαξαν σαν Πεινασμένοι λύκοι χίλιες φορές με φίλησε η δαφνοφόρα νίκη. Και λέει η σημαία η δεύτερη στην γέρικη την πρώτη. Το ξέρω δεν με έθρεψαν των ντουφεκιών οι κρότοι μήδε τη μάχη γνώρισα μήδε την μάχη είδα μήδε ποτέ ξενύχτησα σε βράχους χιονισμένους. Και καρτερώ ανυπόμονη τ’ αδρειωμένο χέρι που θα με πάρει αγκαλιαστά στη Θράκη να με φέρει. Κι όταν ντουφέκι ακουστεί κι ο πόλεμος ανάψει καταφρονώντας το σπαθί των Βούλγαρων και Τούρκων θα κυματίζω ακοίμητα.
ΣΤΑΜΑΤΟΥΛΑ	Ο κόσμος από γύρω πανηγύριζε.  Γελούσε και έκλαιγε από χαρά.  Ανέμιζε τις σημαίες, έριχνε λουλούδια στους στρατιώτες, χειροκροτούσε.  Ύστερα ο στρατός ξεκίνησε να έρχεται προς τα εδώ.  Προχωράει όμως αργά γιατί είναι πολύς ο κόσμος και του κλείνει το δρόμο.
ΠΑΝΟΣ	Κάπου εκεί, κοντά στην ξύλινη γέφυρα, συναντήσαμε τα κορίτσια.  Πήραμε το δρόμο που είναι δίπλα στο ποτάμι, ενώ ο στρατός περνάει από το Βαρούσι, τρέξαμε και να ΄μαστε εδώ πριν από το στρατό για να δούμε την επίσημη υποδοχή.  Γι’ αυτό φαινόμαστε κουρασμένοι.
ΔΑΣΚΑΛΟΣ	Πολύ ωραία, παιδιά.  Είστε τυχεροί που ζείτε τέτοιες ανεπανάληπτες στιγμές.  Τώρα όμως σταθείτε εδώ σιμά, γιατί όπως βλέπω ο στρατός εισέρχεται ήδη στην πλατεία.
ΜΑΡΙΑ	(Κοιτάζει στο βάθος). Ναι, ναι άρχισαν να φαίνονται.  Δέστε. Βγαίνουν από το Βαρούσι, περνάνε το ποτάμι και μπαίνουν στην πλατεία. Έρχονται, έρχονται... Ζήτω... (Χειροκροτούν όλοι και ζητωκραυγάζουν)
ΒΑΣΙΛΙΚΗ	Βλέπω μπροστά τους αξιωματικούς με τ’ άλογά τους στεφανωμένα.  Να και οι στρατιώτες μας, οι λεβέντες μας. Καλώς ήρθατε, παιδιά! Για ακούστε! Σα να τραγουδάνε. (Ακούγεται το εμβατήριο) «Κάμετε τόπο να διαβούν της Κρέσνας παλικάρια της Τζουμαγιάς οι ήρωες του Κιλκισιού λιοντάρια»
ΣΟΦΙΑ	Θεέ μου, τι χαρά είναι αυτή, τι ευτυχία. Τι μεγάλη μέρα, τι ευλογημένη!
ΣΟΥΛΤΑΝΑ	Αν είχαμε τη σημαία μας εδώ θα κεντούσαμε επάνω της και τη σημερινή ημερομηνία.
ΣΤΕΡΓΙΟΣ	Αχ, αχ! Εγώ δε θέλω να χάσω από τα μάτια μου τον αξιωματικό.  Τον ζηλεύω έτσι όπως προχωράει καμαρωτός και περήφανος πάνω στ’ άλογό του.
ΑΦΕΝΤΟΥΛΑ	Θυμάσαι, Στέργιο, τότε που  υποδεχτήκαμε πάλι το στρατό μας κι εσύ έλεγες ότι θέλεις να γίνεις «Έλληνας»;
ΣΤΕΡΓΙΟΣ	Άσε, Αφεντούλα, και μη με πειράζεις τώρα.  Θέλω να τους βλέπω, να τους καμαρώνω.  Αλλά και τώρα σας το λέω ότι εγώ μια μέρα θα γίνω αξιωματικός.
ΑΦΕΝΤΟΥΛΑ	(Προσπαθεί να δει καλύτερα, πατώντας στις μύτες των ποδιών της). Τώρα τι γίνεται;
ΠΕΤΡΟΣ	Απ’ ό,τι βλέπω το επιτελείο των αξιωματικών σταμάτησε μπροστά στο Δημαρχείο και παρακολουθεί την παρέλαση των στρατιωτών.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ	Δέστε, δέστε! παλικάρια, λεβέντες οι στρατιώτες μας.  Καμιά κούραση και ταλαιπωρία δε φαίνεται ικανή να τους σταματήσει.
ΔΑΣΚΑΛΟΣ	Και να σκεφτείτε ότι χθες το πρωί ξεκίνησαν από την Ξάνθη, το βράδυ έφθασαν έξω από την πόλη μας και σήμερα μπαίνουν ως ελευθερωτές.
ΘΑΝΑΣΟΣ	Τώρα που πέρασαν όλοι οι στρατιώτες και τελείωσε η παρέλαση τι θα γίνει;
ΔΑΣΚΑΛΟΣ	Τώρα πλησιάζει η μεγάλη στιγμή.  Θα γίνει η επίσημη παράδοση της Γκιουμουλτζίνας στον ελευθερωτή ελληνικό στρατό. Βλέπω τον επικεφαλής Έλληνα αξιωματικό με το επιτελείο του να πλησιάζει προς το σημείο της πλατείας, όπου είναι συγκεντρωμένες οι αρχές της πόλης μας και η ηγεσία της Διασυμμαχικής Δύναμης.
ΜΑΡΙΑ	Τους γνωρίζεις όλους, δάσκαλε; Δε μας λες και μας τα ονόματά τους να τα μάθουμε!
ΔΑΣΚΑΛΟΣ	Νομίζω πως τους γνωρίζω. (Παρατηρεί τους συγκεντρωμένους και περιγράφει αργά). Ο Έλληνας αξιωματικός που προχωράει τώρα μπροστά, αν άκουσα καλά, είναι ο στρατηγός Παμίκος Ζυμβρακάκης.  Στους συγκεντρωμένους της πλατείας μπορώ να διακρίνω το Γάλλο στρατηγό Σαρπύ.  Εκεί δίπλα βλέπω τον Έλληνα Αρμοστή Χαρίσιο Βαμβακά, τον αρχιμανδρίτη της Μητρόπολής μας Μιχαήλ Κωνσταντινίδη, τον Τούρκο Δήμαρχο της πόλης μας, Γκαλήπ, τον δικό μας αντιδήμαρχο Απόστολο Σούζο, το Βούλγαρο αντιπρόσωπο Γκεωργίεφ και πολλούς άλλους που δε γνωρίζω τα ονόματά τους. Δέστε τώρα τι γίνεται. Ο στρατηγός Ζυμβρακάκης πλησιάζει το Γάλλο στρατηγό Σαρπύ.  Για να δω καλά.  Τον χαιρετάει... χαιρετάει και ο Σαρπύ.  Κάτι λένε τώρα μεταξύ τους...  Και να τώρα ο Σαρπύ παραδίδει στο Ζυμβρακάκη το Πρωτόκολλο Παράδοσης της πόλης μας από τη Διασυμμαχική Δύναμη στον ελληνικό στρατό. Αδέλφια μου! (απευθύνεται σ’ όλους). Αυτή είναι η ιερότερη στιγμή για μας, για την πόλη μας, για όλους τους Έλληνες.  Απ’ αυτή τη στιγμή και επίσημα πλέον είμαστε ελεύθεροι.
ΟΛΟΙ	(Θρακιώτικη μουσική υπόκρουση) Ζήτω.... Ζήτω.... η Ελευθερία Είμαστε ελεύθεροι.... Ζήτω η Θράκη Ζήτω η Γκιουμουλτζίνα...
ΔΑΣΚΑΛΟΣ	Από σήμερα η Ελλάδα δέχεται στην αγκαλιά της ακόμη ένα παιδί, τη Θράκη. Ιστορική ημερομηνία η σημερινή. Ξεχωριστή μέρα για τον τόπο μας.  Μια μέρα δική μας. Η 14η Μαίου 1920 πρέπει να μείνει χαραγμένη στη μνήμη μας ως ημερομηνία που έκρινε την τύχη της πόλης μας και της Θράκης. Πολλές φορές πέρασαν οι Μήδοι (εχθροί) από την πατρίδα μας, μα όλες τις φορές τους διώξαμε και θα τους ξαναδιώξετε κι εσείς με τη σειρά σας, παιδιά μου, αν τολμήσουν να ξαναφανούν. Γιατί αν είναι δύσκολο να αποκτήσει κανείς την ελευθερία του άλλο τόσο δύσκολο είναι και να την κρατήσει.
ΠΑΙΔΙΑ	Ναι, δάσκαλε, συμφωνούμε.
ΣΤΕΡΓΙΟΣ	Και υποσχόμαστε ότι αυτός θα είναι ο σκοπός της ζωής μας. Γιατί μόνο ο ελεύθερος άνθρωπος είναι ευτυχισμένος.
ΔΑΣΚΑΛΟΣ	Χαίρομαι, παιδιά μου, που σας ακούω να λέτε τέτοια λόγια. Να ΄στε καλά για να χαρείτε και σεις και τα παιδιά σας μια ελεύθερη Θράκη ενωμένη σε μια ελεύθερη Ελλάδα.
ΑΦΗΓΗΤΗΣ	Την άλλη μέρα 15 Μαίου του 1920 εκδόθηκε, από το διοικητή των ελληνικών δυνάμεων στη Θράκη στρατηγό Εμμανουήλ Ζυμβρακάκη, προκήρυξη στα ελληνικά, τουρκικά και βουλγαρικά που μεταξύ άλλων έγραφε: «Ο Ελληνικός Στρατός δεν εισέρχεται ως κατακτητής, αλλ’ ως ελευθερωτής και προστάτης της ζωής, τιμής, περιουσίας, θρησκείας, γλώσσας και εν γένει των ηθών και εθίμων πάντων των κατοίκων ανεξαρτήτως φυλής και θρησκεύματος...» Η δε ιστορική σημαία του 1913, που σώθηκε από τον κρητικό λοχία Γεώργιο Παπαηλιάκη, έζησε μακριά από τη Θράκη, στην Κρήτη, για επτά ολόκληρα χρόνια. Ο Γεώργιος Παπαηλιάκης όταν πληροφορήθηκε την απελευθέρωση της Κομοτηνής στις 14 Μαίου του 1920, έστειλε τη σημαία με μια πολύ συγκινητική επιστολή στο Δήμαρχο Απόςτολο Σούζο. Οι ίδιες γυναίκες εκέντησαν σε άλλο γαλάζιο τετράγωνο την ημερομηνία 14 Μαίου 1920. Από το έτος 1928 καθιερώθηκε από τον αείμνηστο Δήμαρχο Σοφοκλή Κομνηνό η έπαρση της ιστορικής σημαίας με επίσημη και σεμνή τελετή.
ΟΛΟΙ	Ζήτω η ελευθερία. Είμαστε ελεύθεροι.  Ζήτω η Θράκη. (Ακούγεται θρακιώτικη μουσική σε ρυθμό ζωναράδικου χορού. Μικροί και μεγάλοι βγαίνουν από τη σκηνή χορεύοντας).
	Τέλος. Αυλαία ανοιχτή.