ΠΡΑΞΗ 2Η - Σκηνή 1η

	ΠΡΑΞΗ 2Η Σκηνή 1η Πρόσωπα της σκηνής Μαρία                   Γιώργος Σοφία Βασιλική Αλεξάνδρα            Πέτρος (χωροφύλακας) Σουλτάνα                                Δάσκαλος
Σκηνικά	Ίδιο με το προηγούμενο. Επιγραφή 5 ΜΑΙΟΥ 1920 Θρακιώτικη χαρούμενη μουσική σε ρυθμό καρσιλαμά. Ανοίγοντας η αυλαία η Μαρία γεμίζει από το πηγάδι ένα σταμνί ή γκιούμι με νερό.  Ο Γιώργος ετοιμάζει το δικέλι του (σκαπτικό εργαλείο) και σιγοσφυρίζει. Η Μαρία δίνει στο Γιώργο το σταμνί και ένα τορβά με ψωμί.
ΜΑΡΙΑ	Έλα, Γιώργο μου, να πάρε το προσφάι σου, κράτα και το σταμνί σου.  Το ΄χω γεμάτο με νερό.  Θα σου χρειαστεί να δροσίζεσαι εκεί στ’ αμπέλι.  Σήμερα φαίνεται ότι θα κάνει πολλή ζέστη.
ΓΙΩΡΓΟΣ	Μαρία μου, μη σκοτίζεσαι για τη ζέστη ακόμη. Μάης μήνας είναι.  Μέχρι τις μεγάλες ζέστες έχουμε πολύ καιρό ακόμα.  Όσο για νερό, ε! άμα σωθεί υπάρχει και το πηγάδι του μπαρμπα Χρήστου εκεί δίπλα και τραβώ όσο θέλω.  Δροσερό, μπούζι. Εσύ μόνο φρόντισε να στείλεις τα παιδιά στο Σχολαρχείο.
ΜΑΡΙΑ	Μη σκοτίζεσαι γι΄αυτό.  ΄Εχουν μεγάλη χαρά και με κέφι πηγαίνουν.  Τους αρέσει πάρα πολύ.  Δεν πρόλαβαν κιόλας να κουραστούν.
ΓΙΩΡΓΟΣ	Ναι, έχεις δίκιο.  Δυο μήνες δεν έχουν περάσει ακόμη από τότε που γυρίσαμε από την προσφυγιά και άνοιξαν τα Σχολαρχεία. Είναι πολύ ευχάριστο που τους αρέσει να πηγαίνουν.  Εξάλλου τα γράμματα φωτίζουν τη ζωή του ανθρώπου σαν το καντήλι στο σκοτάδι.  Και θα ΄ναι πολύ τυχερά αν μπορέσουν να μάθουν τουλάχιστον αυτά λίγο κολυβογράμματα. Ας πηγαίνω όμως τώρα, γιατί σήμερα με περιμένει πολλή δουλειά στ΄ αμπέλι.  Θα τα ξαναπούμε το βράδυ όταν θα γυρίσω.
ΜΑΡΙΑ	Στο καλό, στο καλό.
ΓΙΩΡΓΟΣ	(Κρατώντας τορβά και σταμνί φεύγει).
ΜΑΡΙΑ	(Πιάνει μια σκούπα και σκουπίζει την αυλή). Α! έχω λίγη ώρα ώσπου να σηκωθούν τα παιδιά.  Ας σκουπίσω την αυλή μέχρι το δρόμο.
ΣΟΦΙΑ	(Εισέρχεται η Σοφία κρατώντας μια στάμνα) Καλημέρα, Μαρία.  Βλέπω πρωί πρωί έπιασες τη σκούπα.
ΜΑΡΙΑ	Καλημέρα, Σοφία. Να, μόλις ξεπροβόδισα τον άντρα μου για τ’ αμπέλι και ΄γω συμμαζεύω εδώ στην αυλή μέχρι να ξυπνήσουν τα παιδιά και φύγουν για το Σχολαρχείο.
ΣΟΦΙΑ	(Τραβά νερό από το πηγάδι). Όλα πρέπει να γίνουν.  Κι ο δικός μου άντρας ετοιμάζεται να φύγει.  Έχει πολλή δουλειά και δεν προλαβαίνει.  Είναι βλέπεις μαραγκός και τα σπίτια που πρέπει να επισκευαστούν πολλά.  Και οι Βούλγαροι, σ’ αυτά τα 5-6 χρόνια που λείπαμε, δεν τα πολυφρόντιζαν.  Εξάλλου τι τα θες τα σπίτια πάντα χρειάζονται τη φροντίδα μας.
ΜΑΡΙΑ	Ας είναι.  Τώρα που ξαναγυρίσαμε όλα θα τα φροντίσουμε.  Μόνο να μην έχουμε πάλι φασαρίες και ανακατωσούρες.
ΣΟΦΙΑ	Α μπα! δε νομίζω.  Τα πράγματα κατά πώς φαίνονται καλά θα πάνε.  Η Αγία Ειρήνη που γιορτάζει σήμερα, (σταυροκοπιέται) μεγάλη η χάρη της ας βάλει κι αυτή  το χέρι της.  Τόσα και τόσα τραβήξαμε.  Ας μη μας βρει κι άλλο κακό.
ΜΑΡΙΑ	Μακάρι, μακάρι, ο Θεός να βάλει το χέρι του. Για δες όμως ποιες έρχονται!
ΣΟΦΙΑ	Α! ναι τις βλέπω.  Η Βασιλική, η Αλεξάντρα και η Σουλτάνα. (Εισέρχονται οι τρεις γυναίκες)
ΓΥΝΑΙΚΕΣ	Καλημέρα, Μαρία, καλημέρα, Σοφία.
ΜΑΡΙΑ	Καλώς τες, καλώς τες.  Από πού έτσι πρωινές και οι τρεις μαζί;
ΒΑΣΙΛΙΚΗ	(Κρατάει ένα μικρό ελαιοδοχείο). Εγώ πήγα ως την εκκλησία της Παναγίας να ανάψω ένα κεράκι και να αφήσω λίγο λαδάκι για τα καντήλια.  Στο γυρισμό συνάντησα την Αλεξάντρα και τη Σουλτάνα που έβγαιναν από το σπίτι της Νικόλαινας.
ΜΑΡΙΑ	Καθήστε λίγο να τα πούμε. (Οι γυναίκες κάθονται στα σκαμνάκια).
ΣΟΦΙΑ	Τι ζητούσατε πρωί πρωί στο σπίτι της Νικόλαινας;
ΒΑΣΙΛΙΚΗ	Ξέχασες ότι η Σουλτάνα είναι μπάμπω;*
ΣΟΦΙΑ	Όχι, δεν το ξέχασα.  Το θυμάμαι πολύ καλά, αφού βοήθησε κι εμένα να γεννήσω τα παιδιά μου.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ	Ε! η νύφη της Νικόλαινας, η Γεωργία, δεν ήταν έγκυος;  Πήγαμε με τη Σουλτάνα και την βοηθήσαμε στη γέννα της.
ΜΑΡΙΑ	Γερή να ΄σαι, Σουλτάνα.  Καλά που είσαι και εσύ και βοηθάς τις γυναίκες να γεννούν τα παιδιά τους.
ΣΟΥΛΤΑΝΑ	(Η Σουλτάνα κρατά ένα σκεύος - λεκανίτσα- σκεπασμένο με μια πετσέτα). Να ΄ναι κι αυτές που γεννούν και μεγαλώνουν τα παιδιά τους.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ	Να ΄ναι γερά και τυχερά και να ζήσουν τουλάχιστον αυτά ελεύθερα.
ΜΑΡΙΑ	Αυτό ξαναπέστο.  Μην είναι σαν το δικό μου το μικρό, το Λευτεράκι μου που... θυμάστε;  Μόλις το βαφτίσαμε  και λίγες μέρες αργότερα αναγκαστήκαμε να φύγουμε για τη Δράμα κι από κει στο Πράβι.* Τι τράβηξε το καημένο μου!  Από μωρό στην προσφυγιά.
ΣΟΦΙΑ	Άστα, άστα αυτά τώρα.  Κανένας μας δεν πέρασε καλύτερα.  Εμείς φθάσαμε μέχρι τη Θεσ/νίκη.  Κι από εκεί έξω σ’ ένα χωριό.  Δε λέω.  Οι άνθρωποι εκεί παρόλη την φτώχεια τους μας καλοδέχτηκαν και μας βοήθησαν.  Όσο να ΄ναι όμως όταν είσαι μακριά από το σπίτι σου οι δυσκολίες πολλές είναι.
ΣΟΥΛΤΑΝΑ	Εσείς θυμάστε όλα όσα τραβήξατε στην προσφυγιά.  Εγώ πάλι όταν θέλω να διώξω τις στενοχώριες μου και να παρηγορηθώ, θυμάμαι εκείνη την ευλογημένη μέρα πριν επτά χρόνια που πρωί πρωί κεντήσαμε στη σημαία την ημερομηνία 14 Ιουλίου 1913.  Δεν την ξεχνούσα ποτέ κι ας προσφυγέψαμε μετά.

*Μπάμπω: Μαμή

*Πράβι: Ελευθερούπολη

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ	Αλήθεια! και η σημαία μας πού να βρίσκεται τώρα;  Τι να την έκανε άραγε ο στρατιώτης που την κατέβασε τότε πριν έρθουν οι Βούλγαροι;
ΒΑΣΙΛΙΚΗ	Όπου κι αν βρίσκεται σε καλά χέρια θα ΄ναι. Τώρα όμως τι γίνεται;  Θα ΄χουμε πάλι την τύχη να ξαναζήσουμε τέτοιες στιγμές χαράς και να ζήσουμε μόνοι μας χωρίς κανέναν πάνω από το κεφάλι μας;
ΜΑΡΙΑ	Καιρός είναι πια να ζήσουμε κι εμείς ελεύθεροι. Αλεξάνδρα, δες.  Ο άντρας σου έρχεται.
ΠΕΤΡΟΣ	(Ντυμένος χωροφύλακας της εποχής) Καλημέρα σας, γυναίκες.
ΓΥΝΑΙΚΕΣ	Καλώς τον, καλώς τον.
ΣΟΦΙΑ	Πέτρο, τι νέα;  Πώς βλέπεις τα πράγματα εσύ που φυλάς την πόλη και μιλάς με πολύ κόσμο;
ΠΕΤΡΟΣ	Καλά, καλά.  Πολύ ευχάριστα γίνονται τα πράγματα.
ΣΟΦΙΑ	Για λέγε λοιπόν να μάθουμε κι εμείς.
ΠΕΤΡΟΣ	Ε! τα πιο πολλά τα ξέρετε. Από τον περασμένο Οκτώβρη που έφυγαν οι Βούλγαροι και ήρθαν εδώ οι Σύμμαχοι, τα πράγματα όλο και προς το καλύτερο πάνε. Πρώτα πρώτα θυμάστε ότι ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας Ελευθέριος Βενιζέλος διόρισε αντιπρόσωπό του εδώ στη Θράκη, δίπλα στο Γάλλο στρατηγό Σαρπύ τον κυρ Χαρίση Βαμβακά*.  Αυτός μάνα μου, ο Θεός να τον έχει καλά, κάνει θαύματα.
ΣΟΥΛΤΑΝΑ	Σαν τι θαύματα δηλαδή, Πέτρο;
ΠΕΤΡΟΣ	Θυμάστε ότι φρόντισε να γυρίσουμε όλοι οι πρόσφυγες πίσω.  Άνοιξαν οι εκκλησίες, τα Σχολαρχεία, έκανε πολλούς από εμάς τους Έλληνες χωροφύλακες, όπως εμένα καλή ώρα. Το σπουδαιότερο όμως είναι ότι στο Συμβούλιο των Αντιπροσώπων που αποτελείται από Έλληνες, Τούρκους, Βούλγαρους, Αρμένιους και Λεβαντίνους, πρόεδρος εκλέχτηκε Έλληνας. Ο Εμμανουήλ Δουλάς.
ΣΟΦΙΑ	Πολύ σπουδαίο αυτό που μας λες.
ΠΕΤΡΟΣ	Αμ το άλλο πάλι;

* Χαρίσιος Βαμβακάς: Πολιτευτής Κοζάνης - Ύπατος Αρμοστής - Πρώτος Πολιτικός Διοικητής Θράκης

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ	Τι άλλο έκανε;
ΠΕΤΡΟΣ	Τι άλλο έκανε; Αυτός ο Γάλλος στρατηγός, ο Σαρπύ, που είπαμε, δεν καλοέβλεπε εμάς τους Έλληνες.  Ε! αυτός ο κυρ Χαρίσης Βαμβακάς λοιπόν φαίνεται ότι του άλλαξε τα μυαλά και γι’ αυτό ο στρατηγός ακούει και κάνει σχεδόν ό,τι του λέει ο δικός μας.
ΜΑΡΙΑ	Μακάρι! έτσι και καλύτερα  να ΄ναι τα πράγματα.  Α! να και ο δάσκαλος περνάει.  Να τον φωνάξουμε να ρωτήσουμε μήπως ξέρει τίποτα περισσότερα.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ	Δάσκαλε, δάσκαλε, καλημέρα. Πέρνα λίγο από ΄δω.
ΔΑΣΚΑΛΟΣ	(Εισέρχεται, κοστούμι εποχής, μπαστούνι) Καλημέρα σας καλές μου νοικοκυρές, καλημέρα σας.  Πώς είστε;
ΟΛΟΙ	Καλημέρα καλημέρα, δάσκαλε
ΔΑΣΚΑΛΟΣ	Καλημέρα Πέτρο, πώς είσαι;
ΠΕΤΡΟΣ	Καλά, δάσκαλε, καλά. Ετοιμαζόμαστε για τις δουλειές μας, όπως κι εσύ.
ΔΑΣΚΑΛΟΣ	Και ΄γώ στο Σχολαρχείο πηγαίνω.  Πρέπει να μάθουμε στα παιδιά μας γράμματα, λογαριασμούς, ιστορία, γιατί... "άνθρωπος αγράμματος...".
ΠΕΤΡΟΣ	Έχεις δίκιο, δάσκαλε.  Γι’ αυτό και θα σου τα στείλουμε.
ΜΑΡΙΑ	Κι εκείνα, δάσκαλε, το θέλουν το Σχολαρχείο κι ας πέφτει κι από καμιά βιτσιά.
ΔΑΣΚΑΛΟΣ	Α! για το καλό τους είναι.  Αφήστε τα όμως αυτά.  Αυτή την στιγμή έχουμε να σκεφτούμε και να συζητήσουμε σοβαρότερα πράγματα.
ΣΟΥΛΤΑΝΑ	Συμβαίνει τίποτε, δάσκαλε, που δεν το ξέρουμε;
ΔΑΣΚΑΛΟΣ	Βεβαίως και συμβαίνει.  Έχω πληροφορηθεί ότι μεγάλες δυνάμεις του ελληνικού στρατού έχουν στρατοπεδεύσει έξω από την Ξάνθη.  Κι όπως φαίνεται δε θ’ αργήσει ο στρατός να εισέλθει και πάλι εδώ, στην Γκιουμουλτζίνα και σ’ όλη τη Θράκη ως ελευθερωτής.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ	Τι μας λες, δάσκαλε! Είναι αλήθεια αυτά που λες;
ΔΑΣΚΑΛΟΣ	«Ηλίου φαεινότερον» δηλαδή πιο φανερό κι από τον ήλιο ότι οι καταστάσεις προς τα εκεί οδηγούνται.  Δεν είναι πολύ μακριά η ιστορική μέρα που θα ενωθούμε με την υπόλοιπη ελεύθερη Ελλάδα.
ΣΟΦΙΑ	Ν’ αγιάσει το στόμα σου, δάσκαλε, για τα μαντάτα που μας έφερες.
ΔΑΣΚΑΛΟΣ	Α! τα καλά νέα πρέπει να μαθαίνονται.  Είναι μπάλσαμο για τους καταταλαιπωρημένους Έλληνες.  Να ΄στε έτοιμοι.  Η ευλογημένη μέρα είναι πολύ κοντά μας.
ΠΕΤΡΟΣ	Και πώς βλέπεις μετά τις εξελίξεις, δάσκαλε;  Αυτή τη φορά θα μείνει για πάντα ο ελληνικός στρατός εδώ, ή θ’ αναγκαστεί και πάλι ν’ αποχωρήσει, όπως τότε τον Αύγουστο του 1913;
ΔΑΣΚΑΛΟΣ	Θα μείνει.  Βεβαίως και θα μείνει.  Αυτό επιβάλλει το Διεθνές Δίκαιο.  Στον τελευταίο μεγάλο πόλεμο η Ελλάδα βρέθηκε από τη μεριά των νικητών, ενώ οι γείτονές μας Βούλγαροι και Τούρκοι από τη μεριά των ηττημένων.  Αυτή η θέση μας ακριβώς δημιουργεί πολύ ευνοϊκές προϋποθέσεις για δίκαιη μεταχείριση της Ελλάδας… βεβαίως.  Ας είμαστε λοιπόν έτοιμοι να υποδεχτούμε τον ελευθερωτή στρατό μας και μετά δε θ’ αφήσουμε κανέναν να μας στερήσει την ελευθερία.  Τα βήματα της ελευθερίας βαδίζουν αργά, αλλά δεν γυρνούν πια πίσω. Η νότια Ελλάδα είναι ελεύθερη εδώ και 100 χρόνια.  Η Μακεδονία μας ελευθερώθηκε πριν 8 χρόνια.  Καιρός είναι πια να ελευθερωθεί και η Θράκη μας. Τώρα όμως πάω κι εγώ στη δουλειά μου.  Πρέπει ν’ ανοίξω το Σχολαρχείο για να ΄ρθουν τα παιδιά σας . (Φεύγει).
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ	Στο καλό, δάσκαλε, στο καλό. Πάντα τέτοια ευχάριστα να μας λες.
ΠΕΤΡΟΣ	Ας πάω λοιπόν κι εγώ στην υπηρεσία μου κι ας ελπίσουμε ότι αυτά που είπε ο δάσκαλος σύντομα θα βγουν αληθινά. (Φεύγει)
ΓΥΝΑΙΚΕΣ	Στο καλό, Πέτρο, στο καλό.
ΣΟΥΛΤΑΝΑ	Ας πηγαίνουμε κι εμείς τώρα.  Και ό,τι γαλανόλευκο βρίσκεται στο σπίτι σας να το έχετε έτοιμο.  Όπως φαίνεται σύντομα, μα πάρα πολύ σύντομα θα χρειαστούμε πάλι.
ΜΑΡΙΑ	Μη στενοχωριέσαι, Σουλτάνα μου, γι’ αυτό.  Έτοιμο το ‘ χουμε κάτω από το εικονοστάσι. (Φεύγουν όλες οι γυναίκες ενώ ακούγεται θρακιώτικη χαρούμενη μουσική και κλείνει η αυλαία).